Dieta a poprawa płodności u kobiet
Według WHO niepłodność to niemożność zajścia w ciążę w okresie dwóch lat, pomimo regularnego współżycia płciowego partnerów, bez stosowania jakiejkolwiek antykoncepcji. Problem niepłodności dotyczy 48,5 mln par w skali globalnej, a częstość występowania i etiologia niepłodności są zróżnicowane w poszczególnych krajach
Na temat diety poprawiającej płodność u mężczyzn pisałam już wcześniej:
Dzisiaj zajmiemy się drugą stroną, czyli kobietami.
Masa ciała
Zbyt wysoka oraz zbyt niska masa ciała jest związana z występowaniem zaburzeń hormonalnych. Wskaźnik masy ciała (BMI) poniżej 20 kg/m2 oraz powyżej 24 kg/m2 wiąże się ze zwiększonym ryzykiem niepłodności. U kobiet o BMI poniżej 20 kg/m2 w porównaniu z kobietami o prawidłowej masie ciała ryzyko niepłodności wzrastało o 38%.
Spadek masy ciała może powodować obniżenie hormonu luteotropowego (LH) w stosunku do hormonu folikulotropowego (FSH), zaburzenia miesiączkowania i utraty miesiączki oraz niedobory witaminowo-mineralnych.
W przypadku nadmiernej masy ciała wystąpienie niepłodności powiązane jest z ilością oraz rozmieszczeniem tkanki tłuszczowej. Otyłość jest związana z obniżeniem wydzielania FSH, LH, zmniejszeniem wydzielania progesteronu przez ciałko żółte, nadprodukcją estrogenów oraz zespołem policystycznych jajników (PCOS) [1].
W badaniu przeprowadzonym wśród 100 kobiet, w tym połowa posiadała zaburzenia płodności, wywnioskowano, że w grupie ze stwierdzoną niepłodnością było istotnie statystycznie wyższe spożycie energii w całodziennej racji pokarmowej, wyższe spożycie białka ogółem, węglowodanów oraz błonnika pokarmowego [2].
Zaburzenia płodności towarzyszące nadmiernej masie ciała spowodowane są zaburzoną
funkcją endokrynną tkanki tłuszczowej. Towarzyszy temu obniżone wydzielanie adyponektyny mającej korzystny wpływ na wrażliwość tkanek na
insulinę oraz owulację. Stężenie w surowicy interleukiny 6 (IL-6), leptyny, PAI-1 (inhibitor aktywatora plazminogenu-1), rezystyny i TNF-α
(czynnik martwicy nowotworów-α) ulega podwyższeniu.
Większość z nich sprzyja oporności na insulinę i prawdopodobnie także upośledzeniu implantacji. Leptyna
i rezystyna wydają się zaburzać owulację [5].
Poniżej przedstawiono wpływ adypokin na wrażliwość na insulinę i czynności rozrodcze.
Węglowodany
Ilość oraz jakość węglowodanów w diecie, mogą być czynnikami, które wpływają na owulację oraz płodność u kobiet. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych sugerują, że kobiety spożywające posiłki o większym indeksie glikemicznym miały o 92% wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia niepłodności, w porównaniu do kobiet spożywających produkty o niskim indeksie glikemicznym [4].
Białko
W badaniach wykazano wzrost ryzyka wystąpienia niepłodności, która była związana z zaburzeniami owulacji przy zachowaniu wartości energetycznej racji pokarmowej, ale większym dziennym spożyciu mięsa, kurczaka, indyka, przetworów mięsnych, ryb. Jednakże obniżona płodność wynikała przede wszystkim z zanieczyszczeń kumulujących się w mięsie i rybach. Mięso jest też źródłem hormonów i antybiotyków. Mięso ryb może być źródłem dioksyn, rtęci oraz innych chloroorganicznych zanieczyszczeń [1].
Badania udowodniły, że zastąpienie 5% energii pochodzącej z białka roślinnego zamiast energii pochodzącej z węglowodanów, wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka niepłodności o 43% u kobiet powyżej 32 roku życia [3].
Kwasy tłuszczowe
W badaniu NHS II wykazano, że zwiększone spożycie kwasów tłuszczowych trans obniżało płodność poprzez wpływ na występowanie zaburzeń owulacji [1].
Kwas foliowy
Suplementacja 400 µg kwasu foliowego zwiększała szansę na zajście w ciążę wśród kobiet z zaburzeniami płodności (26% kobiet z tej grupy zaszło w ciążę), w porównaniu do kobiet z grupy niestosującej suplementacji, gdzie tylko 10% zaszło w ciążę [1].
W celu wzbogacenia diety w foliany, należy spożywać takie produkty, jak nasiona roślin strączkowych, zielone warzywa liściaste, pełne ziarna zbóż oraz kiełki pszenicy, orzechy, a także drożdże [4].
Witamina B6
Witamina B6 jest odpowiedzialna za utrzymanie odpowiedniego stężenia progesteronu we krwi. Ma to istotny wpływ na płodność, gdyż niskie wartości progesteronu przyczyniają się w głównej mierze do zaburzeń fazy lutealnej cyklu menstruacyjnego. Badanie przeprowadzone przez Ronnenberg i wsp. wykazało, że u kobiet z odpowiednim stężeniem witaminy B6 w osoczu krwi, odnotowano wyższy współczynnik poczęcia dziecka oraz niższe ryzyko wczesnej utraty ciąży [4].
Witamina B12
Witamina B12 jest niezbędnym składnikiem do wytwarzania wszystkich komórek w ludzkim organizmie. Zbyt niski poziom witaminy B12 może przyczyniać się do zaburzeń owulacji oraz implementacji zarodka, a w początkowej fazie ciąży do zwiększenia ryzyka wad rozwojowych cewy nerwowej. Jej niedobór w diecie kobiet, może więc prowadzić do niepłodności oraz nawracających poronień [4].
Cynk
Badania wykazały, że cynk jest konieczny do prawidłowego przebiegu owulacji oraz umożliwia zachowanie prawidłowości cyklu menstruacyjnego kobiety. Ma również właściwości antyoksydacyjne, co zapobiega powstawaniu reaktywnych form tlenu [4].
Niedobór cynku może ograniczać rozwój płodu, zwiększać ryzyko porodów przedwczesnych, samoistnych poronień oraz wad rozwojowych płodu [3].
Żelazo
U kobiet z niedoborem żelaza może wystąpić brak owulacji. Jeżeli owulacja wystąpi - jakość dojrzewającej komórki jajowej jest niska. Skutkiem tego jest obniżenie szans na poczęcie oraz zdrową ciążę, aż o 60% w porównaniu do kobiet z odpowiednim poziomem żelaza we krwi. W badaniach wykazano, że u kobiet, które zażywały suplementy żelaza w dawce co najmniej 40 mg/dzień, o 40% rzadziej występował problem z zajściem w ciążę [4].
Antyoksydanty
Witaminy antyoksydacyjne (przede wszystkim witaminy A, C i E) poprzez swoje działanie wpływają na płodność poprzez zapobieganie występowania zakażeń dróg rodnych. Witamina A wpływa na cykl menstruacyjny oraz prawidłowy rozwój płodu. Niedobór witaminy E może wpływać na nieprawidłowy stan śródbłonka naczyń krwionośnych, wzrost ryzyka poronień oraz zaburzeń owulacji. Działanie witaminy C przekłada się na prawidłowy wzrost pęcherzyków jajnikowych, przebieg owulacji oraz fazy lutealnej. U kobiet reaktywne formy tlenu w niewielkich
stężeniach są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu rozrodczego [1].
Dieta Śródziemnomorska
Zaobserwowano, że kobiety stosujące dietę zbliżoną w założeniach do diety śródziemnomorskiej, która polega na wysokim spożyciu warzyw, owoców, ryb, drobiu, niskotłuszczowego nabiału, oliwy z oliwek miały większą szansę na zajście w ciążę [1].
Gdzie znajdziemy składniki zwiększające płodność
- CoQ10 - owoce morza, podroby, suplementacja.
- Kwasy Omega-3 - łosoś, krewetki, sardynki, halibut, krewetki, przegrzebki, len, nasiona chia, orzechy włoskie, pestki dyni.
- Kwas liponowy - znajduje się w ziemniakach, szpinaku i czerwonym mięsie.
- Witamina A - marchew, pomidor, dynia, jaja, pełne mleko, brokuły, szpinak, kapusta.
- Witamina C - czarna porzeczka, dzika róża, natka pietruszki, owoce dzikiej róży, rokitnik, agrest, maliny, truskawki, chrzan, jarmuż, brukselka, brokuły, papryka, kiszona kapusta, owoce cytrusowe.
- Witamina D3- ryby morskie, jajka, nabiał i olej z wątroby dorsza.
- Witamina E - oleje roślinne, migdały, jaja, kiełki zbóż, pestki słonecznika, oliwki, szpinak, papaja, ciemnozielone warzywa.
- Witamina B1 - zboża, wątróbka, jaja, drożdże.
- Witamina B6 - tuńczyk, banan, indyk, wątroba, łosoś, dorsz, szpinak, papryka i rzepa, czosnek, kalafior, musztarda, seler, kapusta, szparagi, brokuły, jarmuż, brukselka, boćwina.
- Kwas foliowy (B9) - szpinak, brokuły, szparagi, fasolka szparagowa, awokado, wątróbka, soczewica.
- Witamina B12 - chude mięso, ryby, wątróbki, skorupiaki, jajka.
- Żelazo - wątroba, serce, czerwone mięso (wołowina, cielęcina), ryby, buraki, korzeń pietruszki, suszone morele i orzechy, rośliny strączkowe (fasola, soczewica).
- Magnez - pestki dyni, otręby pszenne, migdały, szpinak, banany, płatki owsiane, orzechy laskowe.
- Cynk - nasiona roślin strączkowych, zielony groszek, owoce morza, krewetki i ostrygi, pestki dyni, nasiona sezamu, jaja, mięso (wołowina, jagnięcina, dziczyzna), wątroba cielęca, a także produkty zbożowe (np. kasze), czekolada gorzka.
Prawidłowy sposób żywienia, warunkujący optymalną masę ciała oraz zachowanie równowagi oksydo-redukcyjnej wydają się być ważnym elementem mającym wpływ na płodność kobiet. Pierwszym etapem leczenia niepłodności powinno być poradnictwo dotyczące sposobu żywienia i stylu życia, w tym aktywności fizycznej, spożycia alkoholu, palenia papierosów, narażenia na czynniki środowiskowe oraz na stres. Sposób żywienia oparty na przetworzonej żywności, ubogiej w witaminy i minerały, a
bogatej w kwasy tłuszczowe nasycone, trans i cukry proste wpływa negatywnie na stan zdrowia,
osłabiając możliwości reprodukcyjne.
Bibliografia:
- Gętek- Paszek (2019): Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet oraz Mężczyzn – przegląd doniesień naukowych. W: Nowe trendy w dietetyce. Red. Krzystyniak K., Warszawa.
- Górna I. (2014): Wpływ sposobu żywienia oraz wybranych parametrów stylu życia na płodność i rozrodczość kobiet. Rozprawa doktorska, Poznań.
- Sawaniewska B., Gajewska D., Lange E. (2019): Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet i mężczyzn. Kosmos 68.
- Skwara M. (2015): Wybrane czynniki żywieniowe a płodność kobiet. W: Aspekty środowiskowo-rekreacyjne i prawne zdrowia człowieka. Red. Wdowiak A., Tucki A. Włodawa. s: 8-19.
- Szostak- Węgierek D. (2011): Sposób żywienia a płodność. Medycyna Wieku Rozwojowego XV, 4.
Brak komentarzy: