Ból głowy a nawodnienie organizmu

Często zdarza się, że gdy boli nas głowa słyszymy "Pij więcej wody". Ile jest w tym prawdy?

Zacznijmy od podstaw

Woda to niezbędny czynnik, który umożliwia powstanie nawet najbardziej prymitywnych form życia. Stanowi także środowisko wewnętrzne każdego znanego żywego organizmu na Ziemi będąc rozpuszczalnikiem i transporterem dla jonów różnych pierwiastków, przenosząc impulsy nerwowe, odpowiada za aktywność enzymów, kwasów nukleinowych oraz gospodarkę mineralną ustroju [5].

Woda jest bezpośrednio spożywana przez nas jako składnik napojów oraz pożywienia. Ogólna zawartość wody w organizmie człowieka mieści się w przedziale 50–75% masy ciała. Obniżenie zawartości wody w organizmie o 20% może doprowadzić do śmierci. Jednakże należy pamiętać, że organizmy żywe różnią się zawartością wody w ustroju. Zawartość wody w organizmie jest większa w okresie noworodkowym i niemowlęcym, mniej w zaawansowanym wieku nawet o około 20%.  Zawartość wody w płynach i tkankach człowieka również jest różna, co możemy zobaczyć w tabelce poniżej [4].

Zapotrzebowanie na wodę

Zapotrzebowanie dzienne na wodę w zależności od warunków środowiskowych oraz aktywności fizycznej organizmu może różnić się i wynosić od 1,5 do ponad 3 litrów na dobę. Można również uznać, że na każdą wytwarzaną kcal konieczne jest dostarczenie organizmowi 1 mililitra wody. Zatem ile powinniśmy pić wody? [4]

• noworodki i małe dzieci: 120-150 ml/kg mc
• dzieci 1-6 lat: 90-100 ml/kg mc
• dzieci 7-10 lat 70-85 ml/kg mc
• dzieci 11-18 lat: 40-50 ml/kg mc
• dorośli 18-60 rż: 35 ml/kg mc
• dorośli powyżej 60 rż: 30 ml/kg mc

Pamiętajmy jednak, że w przypadku osoby aktywnej fizycznie zapotrzebowanie na wodę wzrasta! 

Odwodnienie

Najczęstszymi objawami łagodnego do umiarkowanego odwodnienia są: suchość w jamie ustnej, pragnienie, ból głowy, letarg, zmęczenie, suchość skóry, osłabienie mięśni, zawroty głowy. Osoby z ciężkim odwodnieniem mogą mieć zapadnięte oczy, brak łzawienia, niedociśnienie, tachykardię oraz, w najgorszym przypadku, utratę przytomności [7].

Najprostszym sposobem sprawdzenia stanu nawodnienie organizmu jest monitorowanie koloru i objętości moczu. Powinien być jasnożółty, nie jaśniejszy niż słomkowy [1].

Przegląd badań 

O co chodzi z tym bólem głowy? Istnieje kilka badań, które potwierdzają, że zwiększone spożycie wody korzystnie wpływa na ból głowy. Oto kilka z nich.

Spigt M. et all. 2012

Pacjenci, którzy regularnie cierpią z powodu bólu głowy, stwierdzili lepszą jakość życia po 3 miesiącach zwiększonego spożycia wody. Ponadto, 47% w grupie, która spożywała wodę doświadczyło znacznej poprawy i zmniejszenia bólu głowy w wyniku zwiększonego spożycia wody, w porównaniu do 25% w grupie kontrolnej. Picie większej ilości wody nie zmniejszyło miesięcznej częstotliwości i czasu trwania bólu głowy. 

Blau J. N. et all., 2004

Około 1 na 10 badanych osób doświadczyło bólu głowy w wyniku niedostatecznej podaży wody, bolącego w większości i uwydatnionego ruchem głowy, schylaniem się lub chodzeniem. 34 pacjentów podzielono na 2 grupy w zależności od czasu potrzebnego do złagodzenia bólu głowy przez wodę pitną. Całkowita ulga w ciągu 30 minut przez picie od 200 do 1500 ml wystąpiła u 22 pacjentów, a w ciągu 1 do 3 godzin po wypiciu 500 do 1000 ml na 11 pacjentów. 

El- Sharawy A. M. et all., 2015

W badaniu Spigta i wsp.109, w którym 18 pacjentom z bólem głowy przypisano do odpowiedniej grupy, nie zaobserwowano znaczących różnic w liczbie epizodów bólu głowy; jednak wystąpiło zmniejszenie intensywności i czasu trwania bólu głowy. Nowsze, randomizowane badanie wykazało, że zwiększone spożycie wody o 1,5 l/dobę u pacjentów z wcześniejszą historią bólu głowy poprawiło wyniki jakości życia. 

Pić czy nie pić? Aby nasz organizm mógł w pełni prawidłowo funkcjonować, należy zacząć od racjonalnej, zbilansowanej i różnorodnej diety, aktywności fizycznej i regularnego picia odpowiedniej ilości wody. Picie wody może także korzystnie wpływać na zmniejszenie bólu głowy oraz poprawy komfortu życia. 

Źródła:

1. Bean A. (2013): Żywienie w sporcie. Kompletny przewodnik. Zysk i S-ka wydawnictwo, Poznań.
2. Blau J.N., Kell Ch. A., Sperling J. M. (2004): Water‐Deprivation Headache: A New Headache With Two Variants. Headache Volume44, Issue1
3. El-Sharkawy A. M., Sahota O., Lobo D. N. (2015): Acute and chronic effects of hydration status on health. Nutrition ReviewsVR Vol. 73(S2):97–109
4. Karowicz- Bilińska (2011): Water and its importance for female body. Ginekol Pol. 82, 455-459
5. Łubkowska B. (2016): Rola wody w życiu człowieka i środowisku. Żywienie a środowisko.
6. Spigt M., Weerkamp N., Troost J., van Schayck C.P., Knottnerus J. A.(2012): A randomized trial on the effects of regular water intake in patients with recurrent headaches. Family Practice, Volume 29, Issue 4, Pages 370–375.
7. Shaheen N.A. et. all (2018): Public knowledge of dehydration and fluid intake practices: variation by participants’ characteristics. BMC Public Health 18:1346.