W jaki sposób organizm wytwarza energię

Niektórzy męczą się szybciej od innych. Inni potrafią biec dalej niż pozostali, a jeszcze inni będą dobrzy w sportach siłowych a słabi w biegach. Od czego to zależy? Od wielu czynników. A wszystko wiążę się z jednym- energią.

Trzy główne systemy energetyczne:

1. Szlak ATP-PC (system fosfagenowy)
2. Glikoliza beztlenowa (mleczanowa)
3. Przemiana tlenowa, która obejmuje przemianę glikolityczną i lipolityczną

Szlak ATP-PC

Jest to szlak, który zużywa ATP oraz zgromadzoną w komórkach mięśniowych fosfokreatynę (PC)- związek chemiczny powstały z kreatyny i reszty fosforanowej. Zadaniem fosfokreatyny jest regeneracja ADP do ATP. PC rozkłada się tworząc kreatynę i nieorganiczny fosforan. Kiedy się rozkłada, tworzy ATP (energia), która może ponownie przejść w fosfokreatynę lub w inny związek.

Szlak ten dominuje podczas wysiłków fizycznych, które trwają maksymalnie do 6 sekund. 

Wykorzystujemy go np.:

• podczas 20m sprintu
• podczas bardzo intensywnych ćwiczeń 
• w trakcie skoku wzwyż lub w dal

Glikoliza beztlenowa

Aby wytworzyć energię, glikoliza wykorzystuje glukozę z glikogenu mięśniowego. Glikogen ulega rozpadowi na cząsteczki glukozy, która przekształca się (bez obecności tlenu) w ATP i kwas mlekowy. Jedna cząsteczka glukozy może wytworzyć tylko 2 cząsteczki ATP, dlatego też glikogen mięśniowy szybko ulega wyczerpaniu. Kwas mlekowy, który kumuluje się w mięśniach powoduje zmęczenie. 

Szlak ten dominuje podczas wysiłku trwającego do 90 sekund. Po 30 sekundach wysiłku jest pokryte 60% wydatkowanej energii, natomiast po 2 minutach spada do 35%.

Szlak ten wykorzystujemy np. podczas:

• treningu siłowego
• szybkiego biegu (400-800m)

Szlak tlenowy

W tym szlaku energia może być wytworzona z węglowodanów i tłuszczów w obecności tlenu. Rozkładane węglowodany pochodzą z glikogenu mięśniowego. Glukoza z krwiobiegu wykorzystywana jest podczas ćwiczeń trwających ponad godzinę oraz przy dużej intensywności. Z jednej cząsteczki glukozy powstaje 38 cząsteczek ATP.

Natomiast z jednej cząsteczki kwasu tłuszczowego można uzyskać 80-200 cząsteczek ATP.

Poniżej mamy przedstawione wszystkie trzy szlaki energetyczne oraz tworzoną przez nie energię proporcjonalnie do czasu trwania treningu. 

Energia produkowana przez różne typy włókien mięśniowych

W organizmie człowieka możemy wyróżnić da typy włókien mięśniowych:

1. Włókna szybkokurczliwe (FT- fast twitch)
2. Włókna wolnokurczliwe (SF- slow twitch)

Oba szlaki wykorzystują wszystkie trzy sposoby wytwarzania energii. Jednakże włókna szybkokurczliwe używają przede wszystkim szlaku ATP-PC oraz beztlenowego szlaku glikolitycznego, podczas gdy te drugie szlaku tlenowego. 

Każdy rodzaj włókien określa konkretne predyspozycje sportowe. Człowiek posiadający włókna FT to np. sprinter, a ST- długodystansowiec. 

Główne szlaki energetyczne wykorzystywane podczas różnego rodzaju treningu

Źródło:

Anita Bean "Żywienie w sporcie- kompletny przewodnik"